Kalp damar kireçlenmesi nedir ve nasıl tedavi edilir?

Kalp damar kireçlenmesi, tıbbi adıyla "ateroskleroz", atardamarların iç duvarlarında yağ, kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerin birikerek "plak" adı verilen sertleşmiş yapılar oluşturmasıdır. Bu durum, damarların esnekliğini kaybetmesine ve daralmasına yol açar. Zamanla plaklar büyüyerek kan akışını ciddi şekilde kısıtlayabilir veya tamamen engelleyebilir. Ateroskleroz, kalp krizi, felç ve periferik arter hastalığı gibi ciddi sağlık sorunlarının temel nedenidir. Genellikle yıllar içinde yavaşça gelişir ve erken evrelerde belirti vermeyebilir.

Aterosklerozun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, damar iç yüzeyinde oluşan hasarın süreci başlattığı düşünülmektedir. Başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Yüksek kan kolesterol ve trigliserit düzeyleri
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Sigara kullanımı
• Diyabet (şeker hastalığı)
• Obezite ve hareketsiz yaşam tarzı
• Sağlıksız beslenme (doymuş yağ ve trans yağ oranı yüksek gıdalar)
• Ailede kalp hastalığı öyküsü
• İlerleyen yaş

Ateroskleroz tedavisi, hastalığın şiddetine, belirtilere ve genel sağlık durumuna göre kişiselleştirilir. Tedavinin temel amaçları semptomları hafifletmek, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak veya durdurmak ve kalp krizi veya felç gibi ciddi komplikasyonları önlemektir.

Tedavinin ilk ve en önemli basamağıdır. Tüm hastalar için önerilir:

• Sağlıklı Beslenme: Doymuş yağ, trans yağ, kolesterol ve tuz tüketimini azaltın. Meyve, sebze, tam tahıllar ve balık ağırlıklı Akdeniz tipi beslenme modeli benimsenmelidir.
• Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta şiddette egzersiz (tempolu yürüyüş, yüzme) yapılması önerilir.
• Sigaranın Bırakılması: Sigara, ateroskleroz için en önemli değiştirilebilir risk faktörüdür.
• Kiloluysanız kilo verin ve sağlıklı bir kiloyu koruyun.
• Stres Yönetimi: Stres, kan basıncını yükselterek dolaylı yoldan riski artırabilir.

Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmadığında veya hastalık ilerlemişse, doktor çeşitli ilaçlar reçete edebilir:

• Kolesterol Düşürücü İlaçlar (Statinler): Kandaki "kötü" kolesterol (LDL) seviyesini düşürerek plak oluşumunu yavaşlatır ve stabilize eder.
• Antitrombosit İlaçlar (Aspirin, vb.): Kan pıhtısı oluşumunu engelleyerek kalp krizi ve felç riskini azaltır.
• Beta Blokerler: Kalp atış hızını ve kan basıncını düşürerek kalbin iş yükünü azaltır.
• ACE İnhibitörleri: Kan basıncını düşürür ve damarlar üzerindeki stresi azaltır.
• Kalsiyum Kanal Blokerleri: Kan damarlarını gevşeterek kan basıncını düşürür.

Damar tıkanıklığı çok ciddi boyuttaysa ve ilaç tedavisine yanıt alınamıyorsa, bu yöntemlere başvurulur:

• Anjiyoplasti ve Stent Yerleştirme: Kasıktan veya koldan atardamara girilerek daralmış bölgeye bir balon gönderilir ve şişirilerek damar genişletilir. Çoğu zaman bu bölgeye damarın tekrar daralmasını önlemek için "stent" adı verilen metal bir kafes yerleştirilir.
• Koroner Arter Bypass Greft Ameliyatı (Baypas): Tıkalı damarın ötesine kan akışını sağlamak için vücudun başka bir bölgesinden (genellikle göğüs veya bacaktan) alınan bir damar kullanılarak yeni bir yol oluşturulur. Bu, açık kalp ameliyatıdır.
• Endarterektomi: Özellikle boyun damarlarında (karotis) uygulanan bu yöntemde, damar açılarak birikmiş plak cerrahi olarak temizlenir.

Kalp damar kireçlenmesi ciddi ve kronik bir hastalıktır. Yukarıdaki bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir kardiyoloji uzmanına başvurmanız ve onun önerileri doğrultusunda hareket etmeniz gerekmektedir. Erken teşhis ve uygun tedavi, hayat kurtarıcı olabilir.